Nome do enclave: Lago de Caicedo Yuso y Arreo
Categorías de protección: Inclúese no ZEC ES2110007 Caicedo Yuso eta Arreoko lakua / Lago de Caicedo Yuso y Arreo
Localidade: Pertence ao concello de Caicedo Yuso, termo municipal de Lantarón, Territorio Histórico de Álava.
Rexión: País Vasco
Altitude: 655 metros
Superficie: 25 hectáreas
Coordenada de referencia: 30TWN0036, 30TWN0136

Ver mapa

O Lago de Caicedo Yuso y Arreo abrangue unha superficie de 136 ha que comprende o ecosistema lacustre (xunto co manancial salino), as terras agrícolas circundantes e varias masas arbóreas que cobren as pequenas elevacións en torno ao humidal.

Situado a unha altitude de 650 msm, dispón dunha pequena cunca de alimentación completada por un manancial salino. Este espazo constitúe a única representación de sistema lacustre permanente no País Vasco e é un dos dous únicos lagos peninsulares formados sobre chemineas salinas. Conta con dous subsistemas, un lacustre e outro palustre, intimamente relacionados. O subsistema palustre, que representa dous terzos da superficie, atopa englobado na lámina de auga ata unha profundidade de 3-4 metros, cunha morfometría de pendentes suaves e un substrato colonizado por macrófitos acuáticos mergullados e helófitos. O subsistema lacustre presenta unha grande profundidade (superior a 20 m), favorecéndose deste modo os procesos de estratificación térmica, e conta con augas de carácter lixeiramente básico e unha mineralización elevada que o definiría como un sistema subhalino, se ben cunha marcada diferenciación tanto espacial como temporal.

VALORES MÁIS RELEVANTES

Singularidade
Destaca especialmente a presenza do hábitat “3190 Lagos kársticos sobre xesos”, dado que España, xunto con Lituania, conta coas mellores representacións deste tipo de hábitats a nivel europeo. En calquera caso non é frecuente en España, contando unicamente con representacións en 8 enclaves. No subsistema palustre, destaca a presenza do hábitat “7210* Turbeiras calcáreas de Cladium mariscus e outras especies de Caricion davallianae” que na CAPV soamente se atopa presente en 8 enclaves. Outro tipo de hábitat de interese comunitario de relevancia no espazo é o hábitat “7230 Turbeiras baixas alcalinas”. Tamén ten escasa representación na CAPV o hábitat “1410 Pasteiros salinos mediterráneos (Juncetalia maritimae)”, con só dous localizacións, unha delas neste lago.

Valores biolóxicos e ecolóxicos
No lago confórmase un mosaico de hábitats ligados ao medio acuático estreitamente relacionados entre si. En torno á cubeta do lago (HIC 3190), atópase unha orla de carrizais que conta con zonas de turbeiras básicas (HIC 7210* e 7230) e un manancial salino (HIC 1410). Rodeando a este conxunto atópanse cultivos intensivos, prados secos (HIC 6210*) e zonas boscosas (HIC 9240 e 9340).

Valores históricos e paleoecolóxicos
Os hábitats higroturbosos de Arreo, de natureza calcárea, non contan con depósitos relevantes dende o punto de vista paleoecolóxico.

Hábitats de Interese Comunitario

• 1410 Pasteiros salinos mediterráneos.
• 1510* Estepas salinas mediterráneas (Limonietalia).
• 3190 Lagos kársticas sobre xesos.
• 6210 Prados secos seminaturais e facies de matogueira sobre substratos calcarios (Festuco-Brometalia).
• 6210* Hábitat anterior con comunidades importantes de orquídeas.
• 7210* Turbeiras calcáreas do Cladium mariscus e con especies do Caricion davallianae
• 7230 Turbeiras baixas alcalinas.
• 9230 Carballeiras galaico-portugueses con Quercus robur e Quercus pyrenaica.
• 9240 Carballeiras ibéricas de Quercus faginea e Q. canariensis.
• 9340 Bosques de Quercus ilex e Q. rotundifolia.

Flora
As especies de flora máis relevantes do Lago de Caicedo Yuso y Arreo son Berula erecta EN, Puccinellia hispanica EN, Utricularia australis EN, Puccinellia fasciculata VU, Cistus crispus NT e Juncus acutus NT.

Fauna
O máis destacable é a presenza do coleóptero acuático Gyrinus paykulli, que posúe aquí a súa única poboación ibérica coñecida, Coenagrion mercuriale de escasa representación na CAPV, o lepidóptero forestal (Euphydryas aurinia) e a presenza ata un pasado recente de cangrexo autóctono (Austropotamobius pallipes).
En canto a fauna piscícola, na actualidade a única especie autóctona do lago é a tenca (Tinca tinca). Historicamente citouse tamén á anguía (Anguilla anguilla) e ao barbo de Graells (Barbus graellsi).
Por outra banda, rexistráronse 29 especies de aves no que é estritamente o humidal, varias delas nidificantes, así como 8 especies de anfibios, 2 réptiles (as cobras de auga Natrix natrix e N. maura) e entre os mamíferos a rata de auga común (Arvicola sapidus) e ao morcego das ribeiras (Myotis daubentoni).

ESTADO ACTUAL

A proximidade de cultivos intensivos constitúe unha ameaza, principalmente por contaminación difusa. Substituír os cultivos máis próximos ao lago constitúe, ademais, unha oportunidade para recuperar ecosistemas valiosos que non existen na actualidade ou pouco representados actualmente. Tamén son relevantes as presións por fauna alóctona (cangrexo vermello, carpa, peixe sol e Black-bass) e por usos recreativos (Se estes se fixesen máis intensos no futuro).

DIRECTRICES PARA A XESTIÓN E A CONSERVACIÓN

O Lago de Caicedo Yuso y Arreo e os ecosistemas que alberga están sometidos a diversas presións relacionadas principalmente coa actividade agraria. A compra de terreos e o cambio de usos posterior constitúen ferramentas eficaces, pero resulta necesario complementalas coas seguintes actuacións:

• Recuperación da vexetación natural (bosque de ribeira do regueiro do lago, masa forestal na marxe do bosque existente nas partes máis altas, favorecer a rexeneración natural do carregal-carrizal e restauración do hábitat 6210* no ámbito máis próximo ao lago)
• Prevención da erosión no noiro da zona norte.
• Control de fauna alóctona, tanto piscícola como cangrexo vermello.
• Medida preventiva: Regulación do uso recreativo, dificultando o acceso a zonas vulnerables e fomentando a visita e posta en valor de zonas compatibles con este uso.

 

FOTOS