Nome do enclave: Veiga de Liordes
Categorías de protección: O enclave está integrado no LIC e ZEPA ES0000003 Picos de Europa (Castela e León), dentro do Parque Nacional e Reserva da Biosfera dos Picos de Europa.
Localización: A Veiga de Liordes localízase no municipio de Pousada de Valdeón, provincia de León.
Rexión: Castela e León
Coordenada de referencia: 30 TUN 5079
Superficie do humidal: 35 hectáreas
Altitude: 1.880 metros

A Veiga de Liordes é unha depresión glaciokárstica asociada a unha falla, rodeada de paredes calcáreas que alcanzan cotas de 2200-2400 metros de altitude. En relación coa falla producíronse ascensos hidrotermais que deron lugar a depósitos de cinc explotados no pasado.

O enclave conta cun clima de montaña, condicionado pola súa situación xeográfica, no corazón dos Picos de Europa, e pola súa elevada altitude (1800 msnm).
A veiga atópase no piso subalpino (termotipo orotemperado) e está percorrida por un pequeno regueiro, único cauce fluvial activo no macizo central de Picos de Europa, o que permite o desenvolvemento de comunidades herbáceas que non se agostan no período estival. O fondo da cubeta, de relevo suave nos bordos e plano na zona central, está tapizado dun extenso cervunal, salpicado de rodais de turbeiras planas desenvolvidas en torno aos regueiros. Estes pastos e humidais contrastan fortemente cos verticais paredóns calcario que os rodean, nos que se desenvolven comunidades de gretas e repisas e matogueiras dominados polo especie endémica Genista legionensis.

VALORES MÁIS RELEVANTES

Singularidade
En Liordes concéntrase o maior sistema de turbeiras planas eutrofas do LIC, Parque Nacional e Reserva de Biosfera Picos de Europa, e inclúe unha das dúas poboacións coñecidas de Salix hastatella subsp. picoeuropeana, taxón endémico deste macizo montañoso.

Valores biolóxicos e ecolóxicos
O aspecto máis destacable é o conxunto de formacións higrófilas e turbosas que se desenvolven en torno ao pequeno regueiro que discorre polo fondo da depresión cárstico e nas zonas de surxencia de auga. Trátase de turbeiras planas en cuxa composición interveñen diversos cárices (Carex sp.pl.) e xuncos (Juncus sp.pl.), e nas que están presentes varias especies endémicas, ademais de pequenas charcas con vexetación acuática dominada por Callitriche palustris.

Valores xeomorfolóxicos
O substrato xeolóxico da depresión de Liordes está constituído na súa totalidade por rochas de idade carbonífera: calcarias de la Formación Picos de Europa, que representan as moles rochosas que rodean a cubeta, e unha formación de lutitas, calcarias e arenitas denominado Fomación Lebeña, que aparece na zona central do enclave. Por a marxe norte da depresión discorre unha falla de dirección ONO-ESE, a falla de Liordes, que parece ser a responsable da elevación das rochas calcarias e o desenvolvemento da cubeta.
O recheo da depresión é variado, con depósitos arxilosos sobre as lutitas da zona central, mentres que nas marxes recoñecéronse depósitos de orixe glaciar, torrencial e diferentes depósitos de ladeira. Estes depósitos dan testemuño da orixe mixta da cubeta, resultado de procesos tectónicos, glaciares e kársticos.

Valores históricos e paleoecolóxicos
De orixe glaciokárstico, Liordes é un polje orixinado polo contacto cabalgante entre as rochas calcarias e os materiais da formación Lebeña. A depresión orixinada atópase rechea de arxilas de descalcificación xerando solos de arxilas vermellas e solos sobre depósitos calcáreos (regosoles) que bordean a depresión.
Respecto ás condicións hidrolóxicas, a veiga de Liordes pode definirse como un fen ou turbeira que se atopa alimentada principalmente por augas freáticas procedentes de numerosas fontes que xorden das rochas calcarias no contacto coa falla. As augas concéntranse en dous regatos que se sumen nun ponor situado na parte SW. Isto leva a que case todos materiais edáficos están baixo un réxime de solo hídrico, o que implica que o nivel freático se atope entre os 0 e os 30 cm durante o período de crecemento das plantas en case toda a depresión.

Hábitats de Interese Comunitario

Código Natura 2000	Denominación	Prioritario
3260	Ríos dos pisos basal a montano con vexetación de Ranunculion fluitantis e de Callitricho-Batrachion
4090	Queirogais oromediterráneos endémicos con toxo
6210	Prados secos seminaturais e facies de matogueira sobre substratos calcarios (Festuco-Brometalia)	*(Importantes sitios de orquídeas)
6230	Formacións herbáceas con Nardus, con numerosas especies, sobre substratos silíceos de zonas montañosas	*
7230	Turbeiras baixas alcalinas
8130	Desprendementos mediterráneos occidentais e termófilos
8210	Encostas rochosas calcícolas con vexetación casmofítica

 

Hábitats segundo outras clasificacións: fitosociolóxicas ou outras

Código Natura 2000	Código INH1	Sintaxón
3260	226010	Ranunculion fluitantis
4090	309053	Lithodoro diffusae-Genistetum legionensis
6210	521227	Brachypodio rupestris-Seselietum cantabrici
6230	514021	Polygalo edmundii-Nardetum
6230	51604B	Luzulo carpetanae-Pedicularietum sylvaticae
7230	623016	Pinguiculo grandiflorae-Caricetum lepidocarpae
8130	721190	Saxifragion trifurcato-canaliculatae
8210	713080	Gymnocarpion robertiani
8210	7130B0	Linarion filicaulis

 

Flora
Os hábitats higrófilos de Liordes contan cun amplo elenco de flora de interese. Así, localízanse aquí o salgueiro rastreiro Salix hastatella subsp. picoeuropeana, endemismo dos Picos de Europa, Juncus balticus subsp. cantabricus, endemismo cantábrico, e Pedicularis mixta, endemismo pirenaico-cantábrico. Ademais, existen representacións de especies catalogadas a nivel rexional e nacional, como Potentilla fruticosa, Callitriche palustris, Equisetum variegatum, Swertia perennis ou Astragalus danicus.

Fauna
A Veiga de Liordes atópase a unha altitude elevada, por enriba dos 1800 metros, o que pode explicar a súa menor riqueza faunística. Non se coñece ben a comunidade de invertebrados e entre os vertebrados atopáronse só tres especies de anfibios: limpafontes alpino (Mesotriton alpestris), sapiño troiteiro (Alytes obstetricans) e ra vermella (Rana temporaria). O mamífero máis abundante que pode alcanzar a zona húmida é o rebezo (Rupicapra pyrenaica).

 

ESTADO ACTUAL

Un dos principais problemas de conservación na Veiga de Liordes deriva da desestabilización que provoca o gando nos hábitats higrófilos, a consecuencia tanto do piso, que provoca danos en especies e comunidades valiosas, como do fertilizado natural, que altera as condicións do solo.

DIRECTRICES PARA A XESTIÓN E A CONSERVACIÓN

O estado de conservación dos valiosos hábitats que alberga a Veiga de Liordes está condicionado pola actividade gandeira que se desenvolve no enclave e o efecto que o gando exerce sobre o solo e a cuberta vexetal. É por iso que debe formularse unha estratexia que permita conseguir unha axeitada relación entre usos gandeiros e a conservación.
Así, un exceso de actividade gandeira produciría unha eutrofización do ecosistema, a súa destrución por pisoteo e ramalleo e o risco de desecamento por esgotamento dos recursos hídricos. Requiriríase, polo tanto, determinar a carga gandeira do enclave e establecer mecanismos de control desta.
Por outra banda, deben abordarse estudios sobre a evolución natural das comunidades vexetais sen a presión do gando, para o que habitualmente se utilizan valados experimentais nas zonas de maior interese, co fin de evitar nelas o piso, o pastoreo e a eutrofización.
Así mesmo, entre as medidas de conservación máis interesantes considérase a recolección e almacenamento de xermoplasma (sementes, propágulos) das especies ameazadas, para o posterior desenvolvemento de probas de xerminación e viabilidade das sementes.
Estas medidas permitirán analizar as causas da deterioración das turbeiras e a posta en práctica e avaliación de actuacións encamiñadas á mellora do estado de conservación tanto das comunidades vexetais como da flora presente nestes fráxiles e vulnerables ecosistemas.

FOTOS