Toki hau, pagadiaren soilgune batean kokatzen dena, sakan baten burualdetik hurbil dagoen hegal zelaigunean, maila desberdineko bi gunek osatzen dute: goikoa laua eta nahiko lehorra; eta behekoa handiagoa, malda nahikoduna eta urez betea.

Bi mailak lotzen dira pagadiz, pinudiz eta iraleku-otadiz estalitako malda baten bidez. Hona hemen laburpen orokorra.
Goiko aldean, zohikatza garatu ez den tokian edo metaketak sakonera gutxi duen tokian, bi iturbegi gune bereiz daitezke,

• iparraldean, iturbegi lausoa dugu, ubide eta ur mesotrofoen oszilazio handiekin
• hegoaldean, oso heterogeneoa, iturbegi ezegonkor eta funtzionamendu irregulardunarekin, mendebaldeko ertzean pago gazte hilak daudelarik, eta ur azidoagoduna.

Beheko gune hezea askoz zabalagoa da, era uniformean ureztatuta dago eta zohikatz metaketa bizia dauka (1,5 metro inguruko sakoneraduna).
Goiko aldean ur minerotrofikoak isurtzen dituen “begi” bat dago. Haren eraginari esker, Menyanthes trifoliata espeziea garatu daiteke. Beren funtzionamenduan eta egoeran nahiko ezegonkorrak diruditen beste “begi” batzuk ere badaude.
Bi albo kanal ere badaude, mendebaldekoa delarik laburrena eta ekialdeko ertzekoa baino sakonera eta zabalera gutxiagokoa. Gainera, Salix atrocinerea espeziearen ilara baten pean doa.
Drainatzea irteera erreka bakarretik egiten da eta zohikatz metaketa bortizki amaitzen da bertan. Metano eta sulfhidrikoen emanazioak antzeman dira.

BALIORIK ESANGURATSUENAK

Berezitasuna
Toki hau Nafarroan identifikatutako lau zohikaztegietako (zentzu hertsian) bat eta zalantzarik gabe aktibo dauden bietako bat dela esan daiteke. Haren jatorria oso egitura berezia da: harearri (iragazgaitz) pakete indartsu bat harkaitz margosoen gainetik uzten duen zamalkadura, hain zuzen ere. Hala, egitura honetatik eskegitako akuiferotik irteten den ibilgu etengabe eta ugariari zor zaio tokiaren kontserbazioa.

Balio biologiko eta ekologikoak
Zohikatz metaketako landaretza nabarmentzen da, Eriophoro angustifolii-Sphagnetum rubelli legez deskribatzen dena. Pinus sylvestris eta Betula pubescens subsp. zeltiberikoaren presentzia azpimarratu behar da, baso zohikaztegi batetik (91D0*) hurbil daudenak, nahiz eta azken hori nahiko kaltetuta dagoen klimaren eta orientazioaren ondorioz.
Landaretza espezieei dagokienez, Menyanthes trifoliata, Sphagnum rubellum eta S. fallax espezieen presentzia azpimarratu behar da (bi esfagnoak ez zeuden Nafarroan aipatuta).

Balio historiko eta paleoekologikoak
Toki honetan aztertu gabeko zohikatz metaketa nabarmena dago (1,5 metro).

Batasunaren Intereseko Habitatak

Habitata	Izena
4010	Erica tetralixen iparraldeko txilardi heze atlantikoak
4030	Txilardi lehor europarrak
6410	Molinia caeruleadun larreak, substratu karetsu, zohikaztsu edo buztintsu-limotsuetan (Molinion caeruleae)
7140	Trantsizio zohikaztegiak
91D0*	Baso zohikaztegiak

 

Flora
66 baskular espezie eta 39 briofito espeziea erregistratu dira, horietatik zazpi esfagnoak izanik.
Baskularren artean flora aldetik esanguratsuena Salix aurita x atrocinerea karraskilaren presentzia da. Gainera, Lastrea limbosperma espeziearen ugaritasuna eta Polygonatum verticillatum, Gentiana lutea eta Convallaria majalis espezieen presentzia azpimarratu behar da urkidi eta pagadietan. Urez betetako guneetan Eriophorum angustifolium eta Trichophorum caespitosum subsp. germanicum espezieen presentzia nabarmendu behar da, eta inguruko bazkalekuetan Nardus stricta eta Juncus squarrosus espezieena.
Briofitoen artean katalogo nafarrerako berrikuntza batzuk azpimarratu behar dira: Calypogeia integristipula, Cephalozia connivens, Cladopodiella fluitans, Kurzia pauciflora eta Scapania mucronata hepatikak, eta Sphagnum magellanicum, Sphagnum rubellum eta Splachnum ampullaceum goroldioak, espezie koprofilo bat. Sphagnum magellanicum espeziearen presentzia bereziki esanguratsua da. Esfagno hau nahiko turfogenoa eta onbrofiloa da.

Fauna
Toki honetan ikus daiteke sugandila bizierrulea (Zootoca vivipara), “ia mehatxatua” gisa sailkatzen duena UICNek eta nazio mailako babes bereziko erregimeneko espezieen zerrendan agertzen dena.

EGUNGO EGOERA

Egun, toki hau oso ondo kontserbatuta dago, eta abeltzaintza erabileraren intentsifikazioa eta sarbide pistaren hobekuntza (eremurako sarbidea errazteak izan ditzakeen ondorioekin) dira jasan ditzakeen mehatxuak,

KUDEAKETA ETA KONTSERBAZIORAKO ZUZENTARAUAK

Tokiko kontserbazio helburuak lortzeko, zaintza eta prebentzioa beharrezkoak dira. Horretarako:

• ES2200018 “Belate” Batasunaren Garrantzizko Lekuan sartzeko aukera sustatu beharko da, Belateko Kudeaketa Planeko Oinarri Teknikoen arabera,
• Abeltzaintzaren presioa zaindu beharko da eta ez da ahalbidetuko berau areagotzerik, ez eta zohikaztegiaren gaineko larrea hobetzerik ere,
• Hidrologia babestu beharko da eta ez da ahalbidetuko berau aldatzen duen jarduerarik, esaterako, gunea drainatzeko ekimenak, ur naturalaren ubideen desbideratzeak eta horien ibilguen sakontzeak, ur hartuneen egikaritza… Baso jardueretatik eta pista eraikuntzetatik libre dagoen babes perimetro bat sortzeko aukera kontuan hartu behar da eta ez da ahalbidetuko tokiaren inguruan meatze laginik,
• Zohikatz metaketaren artxibo historikoa babestea, zohikatz metaketaren eta zohikatz aprobetxamenduaren edozein ustiapen mota arautuz,

Kokagune honen gaineko ezagutza hobetzeko, bere ezaugarriak eta kontserbazio egoera ikusita, onena azterlan orokor bat egitea izango litzateke. Azterlan horren barruan honakoak jorratu beharko lirateke:

• Landaretza eta fauna aniztasunari eta zohikatz sistemen funtzionamenduari eta alderdi abiotikoei buruzko azterketa. Era berean, interesgarria litzateke bakteria tapizen eta gas emanazioen iturriaren azterlan mikrobiologikoa egitea.
• Zohikaztegiaren gaineko ezagutza paleoekologikoa areagotzea, zohikatz metaketaren hasiera eta bilakaera eta polen fosilaren azterlanak, sedimentologia, landaretza eta kitinazo makrohondarrak, zohikatz metaketaren tasak eta abar jorratuz.

Tokiari balioa emateko, zohikaztegiaren balio naturalak hedatu eta dibulgatzeko jarduerak egin beharko dira, esaterako, dibulgazioko liburuxka edo triptikoak argitaratzea, tokian informazio panelak jartzea eta ibilbide pedagogikoak sortzea edo lekua lehendik dauden ibilbideetan sartzea.

FOTOS ARGAZKIAK

Tokiaren ikuspegi orokorra, ur irteeren puntutik; ikusgai daude bai beheragoko kubeta, bai hura goiko kubetatik bereizten duen pagadia. (M. Infante).

Goiko kubetaren itxura orokorra. (P. Heras).

Eriophorum angustifolium. (P. Heras).